Archaeological news from Macedonia

[batbayan]

Археожурналот „Folia Archaeologica Balkanica III“ е во чест на проф. д-р Елица Манева

Третиот бро¼ на научното списание „Folia Archaeologica Balkanica“ е посветен на професорката Елица Манева, археолог и средновековист со високо
меƒународно реноме. Издание на Филозофскиот факултет, ова научно списание содржи триесетина академски трудови авторизирани од долгогодишни
истражувачи на македонската матери¼ална и духовна култура од праистори¼ата, антиката и средновековната епоха, членови, соработници и некогашни
студенти на Институтот за истори¼а на уметноста и археологи¼а.
Со меƒународен издавачки одбор и високостручна редакци¼а (проф. д-р Елизабета Димитрова, проф. д*р Драги Митревски, проф. д*р Мар¼ан £ованов и м-р Орданче Петров, технички уредник), „Folia Archaeologica Balkanica III“ (Professoris ilustrisimae Elica Maneva in honorem) има висок фактор на вли¼ание
во доменот на античките и средновековните студии и претставува сведоштво за креативните потенци¼али на македонската академска заедница во
елитната презентаци¼а на домашното културно наследство пред светската научна публика. Археожурналот беше промовиран на 24 декември 2015
година на Филозофскиот факултет во Скоп¼е.

http://www.mkd.mk/kultura/arheo-zhurnalot-folia-archaeologica-balkanica-iii-e-vo-chest-na-prof-d-r-elica-maneva

[batbayan]

ВИКТОР ЛИЛЧИ, ДИРЕКТОР НА УПРАВАТА ЗА ЗАШТИТА НА КУЛТУРНОТО НАСЛЕДСТВО

НИКО£ НЕ ОЧЕКУВАШЕ ДЕКА Е ОТКРИЕМЕ ТОЛКУ НОВИ ЛОКАЛИТЕТИ

Почетокот на теренскиот дел на проектот „Археолошки катастар“ и неочекуваните археолошки открити¼а кои го
проследи¼а се прво од петте на¼знача¼ни достигнуваœа во археологи¼ата и заштитата на културното наследство во
зем¼ава во минатата година, според археологот Виктор Лилчи, директор на Управата за заштита на културното
наследство. Меƒу на¼знача¼ните случуваœа во таа област во минатата година, Лилчи ги издво¼ува и
претставуваœето на Македони¼а на двата светски саема на археологи¼ата во Пестум и Париз, истражуваœата и
проектот за реконструкци¼а на театарот во Скупи, истражуваœата и отвораœето музеи на скопското Kале и
реконструкциите на манастирот Зрзе и Светиклиментовиот универзитет на Плаошник.
Археолозите изненадени од открити¼ата
Не очекувавме дека е откриеме толку нови локалитети - градови и тврдини, многубро¼ни македонски воени
позиции, вели Лилчи за теренската фаза на проектот „Археолошки катастар“, ко¼ го спроведува Археолошкиот
музе¼ на Македони¼а. Со проектот треба на дигитална карта да се впишат сите археолошки локалитети во Македони¼а, но и целокупното културно наследство, а системот е биде поврзан со вее посто¼ниот глобален
информациски систем (ГИС) на Kатастарот.
- Успеавме да изведеме силен теренски дел, да документираме 30-ина стари градови и тврдини, од кои неколку во
рамките на одбранбените ¾идини се поголеми од еден хектар. Не очекувавме вакви открити¼а, се истражувало цел
20 век, вее петнаесет години од 21 век, а дури сега откриваме градови, тврдини, многубро¼ни воени позиции –
вели директорот на Управата за заштита на културното наследство. Тоа, според Лилчи, е и на¼големото
достигнуваœе во археологи¼ата и заштитата на културното наследство минатата година.
Следно, според археологот, е претставуваœето на македонското културно наследство на двата саема во Пестум,
Итали¼а и во Париз.
- Излеговме со монографии на англиски ¼азик за културното наследство во Македони¼а, за археолошки и култни
споменици, цркви и споменици од отоманскиот период. Десетте монографии во Париз имаа изненадувачки добар
прием – вели Лилчи.
Првите десет монографии за културното наследство кои беа об¼авени непосредно пред претставуваœето на Македони¼а на светските саеми се први од едици¼ата од 130 такви публикации, од кои се очекува дваесетина да
бидат об¼авени годинава.
Реконструкци¼ата на театарот во Скупи огромен успех
Меƒу петте на¼важни достигнуваœа, според Лилчи, се и капиталните проекти за истражуваœе и реконструкци¼а на
Скупи, особено на римскиот театар.
- Сега тече конзерваци¼ата, а е биде огромен успех да се реконструира театронот, седиштата на театарот.
Следната фаза е реконструкци¼а на сценската зграда, ко¼а била двокатна, но во средниот век била разурната, а
каменот секундарно употребен на скопското Kале во 10 и 11 век – вели Лилчи
Следуваат реконструкциите на манастирот во Зрзе, комплексот на Светиклиментовиот универзитет на охридски
Плаошник и скопската тврдина Kале.
- На Kале лани успеавме да ги завршиме Музе¼от на предистори¼ата и Музе¼от на отоманскиот период, останува
уште Музе¼от на средниот век, а годинава е извршиме и археолошки истражуваœа на местото на кое е ресторанот
– вели Лилчи.
Со истражуваœа во Долината на кралевите е ги спречиме дивите копачи
- Годинава е продолжиме со интензивни археолошки истражуваœа на Долината на кралевите по течението на
Брегалница. Тука има ил¼адници гробови, годинава е почнеме со истражуваœа од ¼ужната страна. Таму диви
копачи со децении работеле, но, за среа, успеале да копаат само на мал процент од територи¼ата. Со присуството
на археолози на теренот е ги спречиме нивните понатамошни активности, кои и онака се намалени по
полициските акции против нив – вели Лилчи.

http://dnevnik.mk/?ItemID=9391820819C4E04DAA5F3B76A5D2249E

[batbayan]

НЕМА ВЕЕ СВАДБИ: Се урива ресторанот „Кале“, археолози се фати¼а „на оро“

Археолозите треба да се фатат за работа и да ги извршат археолошките
истражуваœа на протсторот каде беше ресторанот, некаде во месец април, а тоа за
Телеграф.мк го потврди и директорот на Управата за културно наследство, Виктор
Лилчи
Ресторанот на скопското Кале, ко¼ на¼многу беше познат по свадбените
веселби, вее се дислоцира и за околу три месеци се очекува локаци¼ата да
биде подготвена за археолошки истражуваœа.
Од она што може да се забележи на самото место, уриваœето е почнато и останата е
само конструкци¼ата на ресторанот. Фирмата што е задолжена за уриваœето вее
работи на случа¼от и ако временските услови се погодни расчистуваœето на теренот
е се заврши во предвидениот рок.
Археолозите треба да се фатат за работа и да ги извршат археолошките
истражуваœа некаде во месец април, а тоа за Телеграф.мк го потврди и директорот
на Управата за културно наследство, Виктор Лилчи – Адамс.
- Археолошките ископуваœа се планирани да почнат веднаш штом се заврши со
уриваœето и дислокаци¼ата. Според нашите проценки, тоа би било во април, но
може да се случи и порано. Сепак, тоа е зависи и од временските услови, но ако
времето нè послужи сè е се одвива според планираното – вели Лилчи Адамс.
Уриваœето на ресторанот „Кале“ на почетокот наидуваше на недоразбираœа
со сопствениците, но сега целата постапка е завршена.
Скопското Кале е споменик на културата од прва категори¼а во согласност со
законските прописи за заштита на културното наследство.
- Во текот на ово¼ месец е се работи на дислокаци¼ата на ресторанот, како и
машински ископуваœа на ниво на археологи¼а, а потоа е следуваат и
археолошките истражуваœа на таа локаци¼а. Целата постапка со сопствениците
на ресторанот е завршена според Законот за експропри¼аци¼а – ни об¼асни
Де¼ан Ристовски од Секторот за финансии при Управата за заштита на културно
наследство.
Од Управата за заштита на културно наследство информираат дека
археолошките истражуваœа на три дела на Калето се вее завршени и избран
е на¼поволен изведувач за конзерваци¼а. Напоредно, е почне и ревитализаци¼а
на внатрешното уредуваœе на скопското Кале, каде што е има од три до четири
места за одмор, три сувенирници, простор за галерии, како и два музе¼а.

http://www.telegraf.mk/kultura/337134-nema-veke-svadbi-se-uriva-restoranot-kale-arheolozi-se-fatija-na-oro-foto

[batbayan]

Музе¼ Куманово со многу активности годинава

НУ Музе¼ Куманово, со поддршка на Министерството за култура, е реализира бро¼ни активности за интензивна промоци¼а на локалитетот Кокино.

Како што на¼ави¼а денеска надлежните од Музе¼от, освен за продложуваœе на археолошките истражуваœа, одобрени се и средства за реализаци¼а на две изложби посветени на Кокино. Едната е биде поставена во Археолошкиот Музе¼ во Скоп¼е, а втората амбиентално во кумановскиот музе¼. Посетителите е имаат можност да ги видат аретефактите прона¼дени на древниот локалитет ко¼ датира од бронзеното време.

- Во ¼уни е се одржи меƒународен археолошко-астрономски научен симпозиум во Археолошкиот музе¼ во Скоп¼е на тема Кокино –Тврдина на Сонцето на ко¼ е присуствуваат еминенти претставници од археологи¼ата и астрономи¼ата, по што, на локалитетот е предвидено одржуваœе манифестаци¼а со изведуваœе ритуали и музчка програма токму на денот кога Сонцето изгрева на означениот маркер, из¼ави иректорот на Музе¼ Куманово Анита Цветановска.

Бро¼ни проекти со поддршка од Министерството за култура, но и самосто¼ни е реализира годинава НУ Музе¼ Куманово од областа на археологи¼ата, етнологи¼ата, конзерваци¼ата, ликовната уметност.

Музе¼от годинава е учествува и во меƒународни проекти. Од областа на археологи¼ата, Министерството е издвои средства за продолжуваœе на археолошките истражуваœа на локалитетите Црквиште во Клечовце и Костоперска карпа во Младо Нагоричане.


- Археолози од Единбург и Оксфорд, заедно со нашите архелози во март е вршат истражуваœа на микрорегионот околу Костопреска карпа,по што во октомври,е се изврши презентаци¼ата и промоци¼ата на локалитетот во Саутемптон, рече Цветановска.

Музе¼от е го истражува творештвото на зографот Петар Николов, е продолжи втората фаза на конзерваци¼а на иконите во црквата Свети Никола, а добиени се и средства за конзерваци¼а на артефактите прона¼дени на локалитетот Кокино. Музе¼от вее почнал со подготовките за комплетна реконструкци¼а на спомен куата на народниот херо¼ Христи¼ан Тодоровски Карпош, а е се спроведе и истражувачка де¼ност за Првата седница на Президиумот на АСНОМ во селото Рамно.

Дел од проектите е биде и ликовната колони¼а Куманово. На покана на амбасадорот на Македони¼а во Франци¼а, кумановскиот музе¼ во Пазриз е презентира избор на дела од 40-те одржани ликовни колонии. И годинава е се реализираат бро¼ни самосто¼ни и групи изложби на ликовните уметници.

http://www.idividi.com.mk/vesti/makedonija/1048038/index.html

[batbayan]

Дигитализирани над 340 ил¼ади документи од вредното културно наследство

На¼голем бро¼ од дигитализираниот матери¼ал е од матичната установа за заштита на културното наследство, Националниот конзерваторски центар - Скоп¼е...

Мнистерката за култура Елизабета Канческа-Милевска денеска го посети Регионалниот центар за дигитализаци¼а на културното наследство, ко¼ е сместен во Музе¼от на современата уметност, а функционира како одделение во рамките на Управата за заштита на културното наследство.

- Дигитализаци¼ата е многу важен и значаен процес за Република Македони¼а следе¼и ги сите нови технолошки процеси. Со отвораœето на ово¼ Регионален центар за дигитализаци¼а на културното наследство, со поддршка од УНЕСКО, од 2008 година досега се дигитализирани над 340 ил¼ади документи од нашето вредно културно наследство на неколку национални установи - истакна Канческа-Милевска.

На¼голем бро¼ од дигитализираниот матери¼ал е од матичната установа за заштита на културното наследство, Националниот конзерваторски центар - Скоп¼е. Дигитализирани се повее од 270.000 примероци на техничка, дескриптивна и фотодокументаци¼а на НКЦ, повее од 30.000 примероци од фондовите на Конзерваторскиот центар - Скоп¼е, како и 37.000 примероци од документаци¼ата на Институтот за македонски ¼азик „Крсте Мисирков“.

Бро¼от што се планира на годишно ниво, како што рече министерката, согласно со Стратеги¼ата ко¼а е донесена за дигитализаци¼а на културното наследство во 2010 година, е околу 70 ил¼ади матери¼али кои се дигитализираат и таа динамика се следи од ово¼ Регионален центар за дигитализаци¼а на културното наследство.

Паралелно со дигитализираœето на документаци¼ата за културното наследство на овие национални установи, активно се работи и на пополнуваœе на националниот информативен систем на културното наследство - niskn.gov.mk, каде што се внесени податоци, односно дигитализирани се матери¼али за 41 споменик на културата од Република Македони¼а. Сиве овие активности ги реализира стручниот тим на Центарот за дигитализаци¼а каде што има пет редовно вработени.

- Овие содржини е бидат можност за интензивираœе на соработката со зем¼ите од регионот и пошироко со кои можеме да партиципираме во програмите кои се во рамките на УНЕСКО и на Европската Уни¼а. Министерството за култура како досега, така и во иднина е продолжи со поддршка на активностите на Центарот за дигитализаци¼а, но и на сите останати проекти кои се во функци¼а на заштита и промоци¼а на нашето богато културно наследство - рече Канческа-Милевска.

Таа информираше дека НУБ „Св. Климент Охридски“ во рамките на дигитализаци¼ата на библиотечниот матери¼ал, исто така, е задолжена на годишно ниво да дигитализира 10 ил¼ади примероци, и тоа ретки книги, ретки матери¼али, карти...

Директорот на Управата за заштита на културното наследство Виктор Лилчи-Адамс истакна дека во иднина поинтезивно е соработуваат со регионалните заводи за заштита на културното наследство. Тенденци¼ата, како што рече, е да се соберат сите документи, цела документаци¼а за културното наследство во Република Македони¼а, и заштитените добра и оние што сега се истражуваат и документираат.

- Во рамките на дигитализаци¼ата, Управата за заштита на културно наследство почна со еден многу значаен проект - Археолошкиот катастар на Република Македони¼а, ко¼ би требало до кра¼от на годинава да проработи. Тука врз ГИС-технологи¼а, врз географските информациски системи е ги внесеме сите археолошки локалитети во Македони¼а. е го внесуваме и целото останато културно наследство, манастири, цркви, Ÿамиии - рече Лилчи-Адамс.

http://cooltura.mk/kultura-i-nauka/digitalizirani-nad-340-iljadi-dokumenti-od-vrednoto-kulturno-nasledstvo-0

[batbayan]

АРХЕОЛОЗИТЕ ГОДИНАВА НА ТЕРЕН НА ЧЕТИРИЕСЕТИНА ЛОКАЛИТЕТИ

ОД ПОДВОДНИ ИСТРАЖУВАŒА КА£ СТРУГА ДО РЕСТАВРАЦИ£А НА ТЕАТАРОТ
ВО СКУПИ

Од подводни археолошки истражуваœа ка¼ Струга до целосно истражуваœе, заштита, конзерваци¼а, реставраци¼а и
презентаци¼а на античкиот театар во Скупи, археолозите од дваесет институции годинава е работат на
четириесетина локалитети во проекти финансирани од Министерството за култура. Една четвртина од работата му
е доделена на Археолошкиот музе¼ на Македони¼а, ко¼ е спроведе и две меƒународни истражуваœа и сери¼а
истражуваœа на античките храмови и светилишта во Македони¼а.

Истражуваœа во Скупи и на скопскиот Аквадукт

Дваесетина заводи за заштита на спомениците на културата, музеи и конзерваторски центри годинава е работат
во проектите финансирани од Министерството. На¼репрезентативен е биде главниот проект на Музе¼от на Град
Скоп¼е, ко¼ годинава треба да изврши заштита, реставраци¼а и презентаци¼а на римскиот театар во Скупи. Покра¼
тоа, скопските археолози е ¼а истражуваат и раноантичката некропола Мало Градиште ка¼ Бразда и античката
населба Градиште ка¼ Таор. Скопскиот Kонзерваторски центар, пак, е врши анализа на староста на малтерот на
Аквадуктот во Скоп¼е.
Народниот музе¼ од Свети Николе е продолжи со систематските истражуваœа на Билазора, односно локалитетот
Градиште ка¼ село Kнеж¼е. Истовремено, штипскиот Завод за заштита на спомениците на културата и музе¼ е
изработи проект за конзерваци¼а и реставраци¼а на владетелската палата на Билазора, а археолозите од то¼ музе¼
е истражуваат и на некрополите на штипскиот Исар и на локалитетот Тополничка Река.

Археолошкиот музе¼ на¼активен на терен

Археолошкиот музе¼ на Македони¼а годинава има десетина истражувачки проекти. На два локалитета, Големо
Градиште ка¼ кратовски Kоœух и античка Антигонеа на Градиште-Неготино, Музе¼от е спроведе меƒународни
археолошки истражуваœа. Годинава Археолошкиот музе¼ е врши интердисциплинарни истражуваœа на Kоœух,
сери¼а истражуваœа на античките храмови и светилишта во Македони¼а, специ¼алистички анализи на
палеолитскиот локалитет Голема Пешт ка¼ село Здуœе, ископуваœа на локалитетот Мали Дол ка¼ неготински
Тремник и геомагнетни истражуваœа на неолитската населба Бо¼ковци-Kанли Чаир во Радовишко. Музе¼от е
продолжи и со истражуваœата на римскиот град на Исар ка¼ село Марвинци.
Музе¼от „Д-р Никола Незлобински“ од Струга е врши подводни археолошки истражуваœа на локалитетот Врбник.
Охридскиот Завод и музе¼ е врши систематски археолошки истражуваœа на Горна Порта и цитаделата на
Самуиловата тврдина, а струмичкиот Завод и музе¼ годинава е спроведе две недеструктивни истражуваœа -
геомагнетни проспекции на неолитските населби Страната и Оринче.
Музе¼от на тетовскиот кра¼ е врши археолошко истражуваœе на локалитетот Тумба ка¼ селото Брвеница. То¼ музе¼
годинава треба да го осовремени депото и да воспостави посто¼ана археолошка поставка.
Годинава на терен активни е бидат и археолозите од музеите и институциите за заштита во Kуманово, Kавадарци,
Виница, Демир Kапи¼а, Прилеп, Велес, Kрива Паланка, на Стоби, и во Битола.

http://dnevnik.mk/?ItemID=A5292BF96C173B48B3CC39B1B920315D

[batbayan]

Проект за разво¼ на Кокино како туристичка дестинаци¼а

Денеска, 29-ти ¼ануари, во 10:30 часот, во центарот за диза¼н £авна Соба е се одржи прес конференци¼а на ко¼а е биде претставен проект за разво¼ на архео-астрономскиот локалитет Кокино како туристичка дестинаци¼а...

Проектот се спроведува од страна на Националната установа музе¼ Куманово, во соработка со Локалната акциона група Абер 2015 и со поддршка од Проектот за експанзи¼а на мали бизниси, финансиран од УСАИД и владата на Шва¼цари¼а.

На конференци¼ата е се обратат министерката за култура, Елизабета Канческа-Милевска, директорката на Агенци¼ата за промоци¼а и поддршка на туризмот, Лела Крстевска, директорката на НУ музе¼ Куманово, Анита Цветановска, и Ма¼кл Стиватер, директорот на канцелари¼ата за разво¼ на УСАИД Македони¼а

.Проектот за разво¼ на Кокино како туристичка дестинаци¼а вклучува нова веб страна (www.kokino.mk) и видео спот за локалитетот, кои е бидат презентирани за време на прес конференци¼ата, како и аудио водич (во форма на мобилна апликаци¼а), поставуваœе на патокази, реновираœе на информативни табли, поставуваœе на заштитни прегради за ранливите делови од опсерватори¼ата и оградуваœе на локалитетот.

http://cooltura.mk/arheologija/proekt-za-razvoj-na-kokino-kako-turistichka-destinacija

[batbayan]

Мартинките го обедини¼а Балканот. Три држави заедно е одбележат еден обича¼

Мартинките го обедини¼а Балканот. Проектот за културни обичаи на Балканот „Срена Баба Марта 2016“ како меƒународен проект со цел промоци¼а на нематери¼алното културно наследство, од 1 март е има заедничка презентаци¼а на оставштината од дамнина.
„Проектот е составен од патувачка изложба со панели, изложба на оригинални рачно изработени ама¼лии од Македони¼а, Бугари¼а и Романи¼а, проекци¼а на документарани филмови, продажна галери¼а со ракотворби и креативни работилници“ , вели м-р Василка Димитровска, ХАЕМУС.
Во одредени делови на Балканот како Македони¼а, Бугари¼а, Романи¼а, Молдави¼а постои обича¼ поврзан со првиот ден на месец март.
„Овие ама¼лии се познати под многу имиœа на Балканот како: мартинки во Македони¼а, мартеница во Бугари¼а, мартишор во Романи¼а и Моладави¼а, мартис во Грци¼а. Оваа традици¼а, за ко¼а се верува дека има предхристи¼анско потекло, во себе носи различни веруваœа пред сe поврзани со заштитата и маги¼ата на црвената и бела бо¼а кои претставуваат здрав¼е и прочистуваœе“ , рече м-р Василка Димитровска, ХАЕМУС.
Во Источна Македони¼а ово¼ обича¼ на¼многу се чува во Пи¼анечко.
„Се изработува последниот ден од февруари. Таа се остава да пренои под неко¼ трендафил, белиот конец асоцира да се бели, црвениот да се здрави и црвени, а се ставаат под трендафил ко¼ има убав цвет“ , кажа Димитар Узунски, фолклорист.
Проектот за културните обичаи на Балканот е организиран како дел од институционалната прекугранично партнерство "Националните идентитети во рамките на обединета Европа.
Инаку, од 2013 година обича¼от наречен ‘Срена Баба Марта’ со мултинационалната апликаци¼а од страна на Македони¼а, Бугари¼а, Романи¼а и Молдави¼а е предложен да се постави на листата на светско нематери¼ално наследство на УНЕСКО. Носител на македонскиот дел на апликаци¼ата за мартинките е Институтот Марко Цепенков, а документаци¼ата се темели помеƒудругото и на поддршката од ХАЕМУС, општина Скоп¼е и општина Струмица.

http://www.televizijastar.com/index.php/2013-12-12-17-26-39/2013-12-12-17-54-11/item/7364-martinkite-go-obedinija-balkanot-tri-drzhavi-zaedno-kje-odbelezhat-eden-obichaj

[batbayan]

ИНТЕРВ£У СО ПРОФ.Д-Р ВИКТОР ЛИЛЧИ- АДАМС
Што поскоро треба да обрнеме внимание на истражуваœето на античкото кралство Македони¼а

" Проценуваме дека во долниот тек на реката Брегалница, ка¼ месното население нарекуван Долината на кралевите, во раната антика е акумулиран голем бро¼ гробни прилози во повеето ил¼ади гробови и гробници", вели проф.д-р Лилчи, директор на Управата за заштита на културно наследство на РМ

Во 2016 година се на¼авуваат нови и продолжуваœе на вее започнати активности од областа на археолошките истражуваœа.Според вас, кои капитални проекти ¼а одбележаа минатата 2015 година?

Во текот на минатата 2015 година преку Управата за заштита на културното наследство во областа на археологи¼ата беа менаƒирани десетина проекти. Меƒу нив акцентот беше ставен на проектот Археолошки катастар на Република Македони¼а, како и на античките и средновековни градови Билазора, Пелагони¼а, Стибера, градовите на локалитетите Градиште на Пчиœа ка¼ Младо Нагоричани и на Китино Кале во Кичево. Беа истражувани и тунелите во Кратово, како и бронзеновременската тврдина ка¼ Кокино.

За ко¼а активност под надлежност на Управата сметате дека е од особено значеœе и од историски и од национален аспект?

Во моментот аспектот особено значеœе го има проектот Археолошки катастар на Република Македони¼а. Аспектите историски и национален знача¼ ги содржат проектите со кои се истражуваат трите антички градови Билазора, Пелагони¼а и Стибера. Тоа биле на¼рани градови оформени на почвата на Република Македони¼а. Меƒутоа, ценам дека што поскоро треба да обрнеме внимание на истражуваœето на античкото кралство Македони¼а чие што име го носи нашата Република Македони¼а.

Во ко¼а фаза е проектот за археолошки катастар?
Организациски гледано, проектот е поделен на два сегменти. Теренскиот дел се спроведува преку Археолошки музе¼ на Македони¼а. Теренските тимови минатата и оваа година имаат за цел да ги довршат снимаœата на хоризонталните планиметрии на старите градови и тврдини во целата територи¼а на Република Македони¼а. Тие полека се доближуваат до бро¼ката можни 1000 стари градови и тврдини. Оваа година се планирани за истражуваœе и обработка 116 локалитети. Кабинетскиот сегмент се спроведува преку Управата за заштита на културно наследство. Има¼и ¼а реализаци¼ата на Археолошкиот катастар како законска обврска од 2015 година, Управата контактираше со сродните институции во Бугари¼а, Срби¼а, Хрватска и Словени¼а, како и со македонските заводи и музеи. Об¼авивме и меƒународен тендер за изработка на физибилити студи¼а за методологи¼ата и обемот на решаваœето на задачата. Досега е избран понудувач фирма што е ¼а изработи студи¼ата во текот на 2016 година. Очекуваме до кра¼от на годинава да ¼а инсталираме опремата и извршиме соодветно надополнуваœе на потребните човечки ресурси како и нивната обука и започнуваœе на вградуваœето на археолошките локалитети врз катастарската подлога на Република Македони¼а.

Какво е значеœето на областа ко¼а е позната како Долината на кралевите и до каде се истражуваœата во ово¼ дел?
Проценуваме дека во долниот тек на реката Брегалница, ка¼ месното население нарекуван Долината на кралевите, во раната антика е акумулиран голем бро¼ гробни прилози во повеето ил¼ади гробови и гробници. Се работи за раната па¼онска цивилизаци¼а од на¼раната антика, но и од доцната антика и средниот век. Се надевам дека во догледна иднина, би се оформила патна лини¼а помеƒу Штип и Ногаевци / Уланци со што би се овозможило поголемо присуство на археолошките тимови кои имаат задача детално да ги истражат овие прастари некрополи на двата брега на реката Брегалница.

На што е се фокусира Управата за заштита на културното наследство во 2016 година?
Покра¼ вршеœето на секо¼дневните работни законски задолжени¼а во рамките на заштитата на недвижното и движното културно наследство на Република Македони¼а, Управата продолжува со менаŸираœето на капиталните проекти, со тоа што е го зголеми нивниот бро¼ од десет на близу 30. Покра¼ тоа продолжуваме со менаŸираœето на обновата на капиталните археолошки локалитети Плаошник во Охрид, манастирскиот комплекс во Зрзе, античкиот театар во Скупи и на Скопското Кале во Скоп¼е. Во рамките на промоци¼ата на македонското културно наследство на меƒународен план планираме настапи на околу пет светски реномирани настани поврзани со културното наследство.

Можете ли да посочите истражуваœа на кои работите, а кои е предизвикаат
посебен интерес ка¼ ¼авноста?
Продолжуваме да организираме истражуваœа на родното место на царот £устини¼ан во Таор. За прв пат започнуваме и две истражуваœа вои регионот на Полог, како и реконструкци¼ата на рановизантискиот кастел и средновековен град Чрнче на Водно. Истражуваœата се вршат и на неколку антички храмови во Повардарието, со градот Линк - античка престолнина на кралството Линкестида во Битолско, и со други проекти, помеƒу кои значаен е биде и проектот Античкото кралство Македони¼а во Република Македони¼а. (Д.Т.)

http://vecer.mk/kultura/shto-poskoro-treba-da-obrneme-vnimanie-na-istrazhuvanjeto-na-antichkoto-kralstvo-makedonija

[batbayan]

За изложбата на прона¼доците од археолошките истражуваœа во 2015 (Витраж)

Видео

https://www.youtube.com/watch?v=GscfWWXyTLo&feature=youtu.be

[batbayan]

Древниот град Бела Зора во Овче Поле

Древниот Па¼онски град Бела Зора (Билазора, Bylazora) со децении ги предизвикува археолозите и историчарите. Споменат од античките историчари Полиби¼ и Тит Ливи¼, се памети како еден од на¼големите градови на Па¼они¼а, ко¼ бил на север, од источната страна на Акси¼, со површина од скоро 20 хектари и имал улога на главен град во Па¼онската држава. Повеето современи историчари долго време го поврзувале ово¼ град со Вилазора ка¼ Велес, иако локалитетот во близина на Велес е со многу мала површина (околу 3,5 хектари) за да соодветствува на древната Билазора – Бела Зора. Во 1974тата и 75тата година, д-р Иван Микулчи извршил теренски мереœа и истражуваœа на платото на Градиштето ка¼ селото Кнеж¼е, кое се наоƒа во самата близина на градот на Свети Никола. Во неговата публикаци¼а Убикаци¼ата на Билазора од 1976тата година, ¼асно ги разграничува разликите помеƒу античката населба во близината на Велес и таа ка¼ Кнеж¼е.

Градиштето ка¼ селото Кнеж¼е, каде што археолозите велат дека бил градот Бела Зора - фотографи¼а од авион
Градиштето ка¼ селото Кнеж¼е, каде што археолозите велат дека бил градот Бела Зора – фотографи¼а од авион
Имаме неми но неоспорни потврди за постоеœето на еден гигант ка¼ Кнеж¼е, со ¼асна физиономи¼а на неговиот живот – неговата временска и културна припадност, неговата урбана замисла и значеœе во рамките на овчеполскиот регион и поширокото пеонско подрач¼е. Остатоците ка¼ Кнеж¼е среде едноличните пе¼сажи делуваат неочекувано и дури нестварно. Бедемите како да не ги насипала човечката рака, а големината на градот го надвладува и бескра¼от на рамницата. Затоа, ако ги споредиме овие остатоци со она што го знаеме за Билазора, престанува секо¼а потреба Билазора и натаму фиктивно да ¼а убицираме “некаде ка¼ Велес”.

На¼големата должина на Градиштето ка¼ селото Кнеж¼е е 665 метри, а ширината 360 метри. Во 70тите години на минатиот век ова било на¼голема позната населба од предримско време на територи¼ата на Република Македони¼а. Истражуваœата на д-р Микулчи продолжиле во 80тите години, и со прона¼дените архитектонски и керамички докази само ¼а потврдил претпоставката дека во близината на Кнеж¼е се крие древниот град Билазора / Била Зора / Бела Зора.

На локалитетот селаните од село Кнеж¼е имаат откопувано обработен камен, питоси, камени авани, монети и други предмети. По селските куи во Кнеж¼е има голем бро¼ на раноантички питоси и големи камени авани, рачни мелници, корита и предмети што се чуваат по селските дворови и во визбите. Исто така, голем бро¼ на обработени камени блокови вградени се во селските куи, чешмите во селото, црквата и во црковната ограда. Уште во бившата држава, во Музе¼от во Скоп¼е се чувале група наоди од ово¼ локалитет. Според кажуваœето на наоƒачот тие биле на¼дени во еден помал питос, ископан на работ на источната поро¼на бразда, близу до ¼угоисточната перифери¼а на населбата. Бил закопан плитко под денешната површина на почвата. Во него се на¼дени шест железни предмети и пет керамички садови. Според кажуваœето на еден доктор со потекло од селото Кнеж¼е, во близина на денешната источна поро¼на бразда на Градиште, татко му ора¼и ¼а нивата има откопано питос. Во него се на¼дени помали глинени садови, човечки костур во исправена положба и неколку монети. На Градиште на¼дени се мноштво монети, меƒу нив сребрени монети ковани во Дамастион, сребрена монета со ликот на Филип Петти, бронзени монети со македонски штит и ликот на Персе¼ и сл. Бела Зора била утврдена со гигантски бедем, чии контури и денес се препознаваат. Бедемот бил насипан со глина и камен. Од надворешната страна се протегала лини¼а на камениот ¾ид. Ово¼ ¾ид имал надворешна страна од делкани камени блокови – квадери, а внатрешноста (¼адрото) на ¾идот била натрупана од ситен камен и глина. Според кажуваœата на домородното население, ¾идовите биле широки скоро 3 метри. Од ¼ужната страна бил прокопан ров за одбрана.

Во 1994та година, во ово¼ реон се вршеле ископуваœа на песок и зем¼а, при што биле откриени остатоци од голема, добро градена подземна структура, ко¼а што понекогаш е нарекувана гроб, резервоар, заштитена цистерна и/ли ритуална баœа. Записите со сведоштва од жители на селото Кнеж¼е, дел од кои се вее починати, потврдуваат дека при откриваœето на ово¼ об¼ект било наидено на некаков “метален предмет во вид на плоча со чудно писмо, ¾везда, сонце и месечина”, ко¼ бил повторно затрупан.

Фотографи¼а од 1994 година

Во 2007ма година започнува соработката помеƒу Народниот Музе¼ на Свети Николе и Тексашката Фондаци¼а за археолошки и историски истражуваœа. Оваа фондаци¼а е основана во САД во 1985та година и заедно со повее професори, студенти и волонтери истражувала во повее зем¼и, меƒу кои и Македони¼а. Во годините кога истражувале во Овче Поле, овозможиле над 150 професори, студенти и волонтери од 21 различна држава да истражуваат на локалитетот каде што и самите потврдуваат дека се наоƒал главниот град на Па¼онците – Бела Зора. Публикациите и извештаите за нивната работа ги има на офици¼алната веб – страна www.tfahr.org, а видеа со презентации и детални об¼аснуваœа можат да се погледнат и на нивниот YouTube канал. Прона¼дените артефакти се наоƒаат во Народниот Музе¼ на Свети Николе. Во меƒувреме, неофици¼ално се знаело дека на локалитетот се користи тешка механизаци¼а, а некаква “метална плоча голема околу А4 формат” од ово¼ локалитет беше дел и од случа¼от “Фаланга 2”. Фондаци¼ата од Тексас е присутна во Овче Поле сè до 2013та година, а од 2014та работите на локалитетот ка¼ Кнеж¼е во целост ги превзема Музе¼от на Свети Николе, поддржан од Министерството за култура и Управата за заштита на културното наследство. За време на соработката со американската Фондаци¼а, се откриени голем бро¼ на керамички артефакти, метален клуч, игли – фибули, врвови од стрели, разни бронзени предмети, питоси, претходно споменатиот базен е заштитен со кров, а на врвот од платото се отворени неколку сектори. Според артефактите кои пред неколку години беа презентирани во Народниот Музе¼ во Свети Николе, извештаите на Фондаци¼ата од Тексас и интерв¼уата и написите во весниците од тие години, дознаваме дека на Градиштето ка¼ Кнеж¼е овие истражувачи пронашле само една монета, ко¼а била многу оштетена. На¼големо внимание привлекоа акрополата, древните мозаици, како и столбовите и капителите. Еден од капителите не соодветсвува на ништо слично прона¼дено на територи¼ата на Република Македони¼а. За време на истражуваœата, на¼длабоката сонда открила и керамика од железното време, датирана околу 6,000 години пред нашата ера. Детално се испитани и проверени во лаборатори¼а и ¼агленот и остатоците од разни растени¼а. Со голо око може да се забележи опожарениот сло¼ под зем¼а. Локалитетот има потврден континуитет од седмиот до вториот век пред нашата ера, кога главниот град на Па¼онците исчезнува од историските извори.

Капител од Бела Зора Кнеж¼е

По завршуваœето на повеегодишната соработка помеƒу Народниот Музе¼ на Свети Николе и Тексашката Фондаци¼а за археолошки и историски истражуваœа, работата на ово¼ древен локалитет во целост ¼а превзема Музе¼от, поддржан од Министерството за култура и Управата за заштита на културно наследство, а одговорен за истражуваœата е професорот по археологи¼а Драги Митревски. Секо¼а година се чисти базенот во поднож¼ето, со помош на средства за рурален разво¼ беше асфалтиран и патот од селото до врвот на платото, а секторите каде што се истражува вее се заградени со столбови и жица и покриени. Од непознати причини, често се случува да бидат бутнати столбовите и покривките над на¼чувствителните делови кои што преживеале со милениуми, за што посто¼ано се апелира до посетителите да го почитуваат древното културно богатство. Со помош на останатите институции и Музе¼от од Штип, е се работи на конзервираœе и реставрираœе на ¾идовите и фреските откриени во владетелската палата. Од соци¼алните мрежи, како и некои медиуми, можевме да дознаеме дека во минатите неколку години при рутинска проверка на зем¼ата ко¼а била извадена за време на претходните истражуваœа, офици¼алните институции прона¼доа неколку монети. Офици¼ално, од 2013тата година ово¼ локалитет е дел од капиталните проекти на Владата на Република Македони¼а. Во 2013та година се овозможени 300,000 денари од Министерството за Култура, во 2014тата 550,000 денари од Министерството за Култура и 560,000 денари од Управата за заштита на културното наследство, во 2015тата 820,000 денари од Владата, 500,000 денари од Министерството за Култура и 320,000 денари од Управата за заштита на културното наследство. За 2016тата година се потврдени 100,000 евра од Министерството за култура и 300,000 денари од Управата за заштита на културното наследство. Се преговара за вклучуваœе на студенти по археологи¼а од Руси¼а, кои би работеле заедно со македонските археолози и студенти, а ископуваœата е започнат уште во март. На¼авена е и прва македонска публикаци¼а со детален опис на локалитетот и прона¼дените артефакти. Локалитетот Градиште – Славков дол останува предизвик за науката, а заинтересираната ¼авност сеуште чека пронаоƒаœе на артефакт, напис, писмо, што би потврдило дека овде навистина се крие Бела Зора, на¼големиот и главен град на автономните Па¼онци.

Она што ретко се споменува во ¼авноста, е дека во 80тите години на минатиот век, £НА вршела воени вежби во Овче Поле, а и на ово¼ локалитет. Дали ¼угословенската арми¼а ископувала, освен што вежбала – не се знае. Ово¼ локалитет беше дел и од првите архео-акустични истражуваœа во Република Македони¼а, извршени од интернационален научен тим на SB Research Group, предводен од професорот Паоло Дебертолис од Трст, Итали¼а. Во близината на Градиштето се прона¼дени гробови од различни епохи, а сеуште не се знае каде би можеле да се наоƒаат гробиштата на ово¼ древен град. Информациите од локалното население и истражувачи од Овче Поле, покажуваат индиции дека во близината на локалитетот се наоƒаат голем простор со гробови од древните Па¼онци, а постои и огромна порта – главен влез во градот. Што крие ма¼ката зем¼а, времето е покаже. А дотогаш, трпение – спасение.

Видео

https://www.youtube.com/watch?v=fvouyiyFjlk

http://loza.mk/2016/02/drevniot-grad-bylazora-vo-ovce-pole/

[batbayan]

Анита Цветановска, директор на Музе¼ Куманово

Денеска во Радио Браво гостуваше директорката на НУ Музе¼ Куманово, Анита Цветановска. Во разговорот, таа ги на¼ави многубро¼ните проекти од областа на археологи¼ата, етнологи¼ата, конзерваци¼ата и ликовната уметност кои ги реалира или е ги реализира оваа национална установа.

Од проекти од областа на археологи¼ата актуелни се: Кокино и Градиште Младо Нагоричане, потоа Црквиште, Визи¼ана Клечовце како и Костоперска Карпа. Со новиот проект за разво¼, Кокино е израсне во туристичка дестинаци¼а, атрактивна за странските туристи. Проектот за разво¼ на Кокино вклучува нова интернет страница и видеозапис за локалитетот, како и аудиоводич во форма на мобилна апликаци¼а, поставуваœе на патокази, реновираœе на информативни табли, поставуваœе на заштитни прегради за ранливите делови од опсерватори¼ата и оградуваœе на локалитетот. Археолози од Единбург и Оксфорд, заедно со нашите архелози во март е вршат истражуваœа на микрорегионот околу Костопреска карпа, по што во октомври, е се изврши презентаци¼ата и промоци¼ата на локалитетот во Саутемптон. Во ¼уни е се одржи меƒународен археолошко-астрономски научен симпозиум во Археолошкиот музе¼ во Скоп¼е на тема Кокино –Тврдина на Сонцето на ко¼ е присуствуваат еминенти претставници од археологи¼ата и астрономи¼ата, а на локалитетот е предвидено и одржуваœе манифестаци¼а со изведуваœе ритуали и музчка програма токму на денот кога Сонцето изгрева на означениот маркер. Музе¼от е реализира и две изложби посветени на Кокино. Едната е биде поставена во Археолошкиот Музе¼ во Скоп¼е, а втората, амбиентално во кумановскиот музе¼.

Музе¼от е го истражува и творештвото на зографот Петар Николов, е продолжи втората фаза на конзерваци¼а на иконите во црквата Свети Никола, а добиени се и средства за конзерваци¼а на артефактите прона¼дени на локалитетот Кокино. Музе¼от вее почнал со подготовките за комплетна реконструкци¼а на спомен куата на народниот херо¼ Христи¼ан Тодоровски Карпош, а е се спроведе и истражувачка де¼ност за Првата седница на Президиумот на АСНОМ во селото Рамно.

Музе¼от Куманово е активен и со свои проекти од областа на етнологи¼ата во чии рамки се организира и проекци¼а на два етно-филма во продукци¼а на установата. Исто така, Музе¼ Куманово свое прикажуваœе од повее де¼ности е има и во меƒународни рамки во повее градови ширум светот.

http://radiobravo.com.mk/emissions/anitacvetanovska08022016/

[batbayan]

ГИ КРИЕ ЛИ ТВРДИНАТА ТРАПЕЗИЦА МОШТИТЕ НА СВЕТИ ГАВРИЛ
ЛЕСНОВСКИ

Преданието е добро познато: Гаврил Лесновски, £оаким Осоговски, Прохор Пчиœски и £ован Рилски заедно
живееле во една пештера кра¼ Лесново, каде што се молеле во тишина.
За нив нико¼ не знаел с` до денот кога биле откриени од едно овчарче. Тоа било и причината поради што се решиле
да го напуштат то¼ кра¼. Се договориле да вечераат заедно, потоа да спи¼ат, а по разбудуваœето секо¼ да тргне во
непознат правец, без да каже каде заминува. Прв се разбудил £ован Рилски ко¼, откако се прекрстил, тргнал на
север и стасал на планината Рила каде што го поминал животот во пештери. Втор се разбудил Прохор Пчиœски,
ко¼ стасал на планината Kоз¼ак и избрал една пештера над Пчиœа. £оаким се населил на планината Осогово.
Последен се разбудил Гаврил ко¼, откако видел дека другарите му заминале, останал во Лесново, само што ¼а
променил пештерата. Заминал во Луково и останал на Облов Врв.
Приказната склучена пред десет века натаму е позната. Сите четворица стануваат големи православни светители,
мошне почитувани како од македонскиот така и од бугарскиот, српскиот и останатите народи во регионот. Kултот
кон нив живее ка¼ народот, а неговиот центар секако се четирите светилишта – манастирите „Свети Гаврил
Лесновски“ кра¼ Злетово и „Свети £оаким Осоговски“ ка¼ Kрива Паланка во Македони¼а, „Свети £ован Рилски“ во
Бугари¼а и „Свети Прохор Пчиœски“ во Срби¼а. Со само една разлика меƒу нив: додека „£оаким Осоговски“, „£ован
Рилски“ и „Прохор Пчиœски“ почиваат токму во светилиштата во кои и во чи¼а близина со своето живееœе по
пештери сведочеле за сво¼ата šубов кон христи¼анството и верата во Бога, на четвртиот светител Гаврил
Лесновски му нема трага. Односно, с` уште не се знае и мистери¼а е каде точно се наоƒаат неговите мошти иако
неговиот животопис колку-толку е добро познат. Последната поставена хипотеза се врзува за тоа дека моштите
на ово¼ голем светител се наоƒаат во бугарскиот град Велико Трново, еден од на¼знача¼ните христи¼ански центри
во оваа зем¼а. Та¼ната таму ¼а чувал ридот Трапезица на ко¼а своевремено се чувале во црквата „Светите
апостоли“. Но, проблемот сега е што досега не се лоцирани ниту трагите од ова светилиште, а камоли нешто што
би укажувало на гробот на светителот.
Трипати се по¼авувал во сонот на руски монах
А на свети Гаврил Лесновски како да му е судено по неговата смрт тешко да му се пронаоƒаат моштите. Всушност,
то¼ е оно¼ ко¼, преку ¼авуваœето на луƒето во сон, самиот открива каде тие се наоƒаат. Така било првиот пат кога во
длабока старост починал во една мала пештера на Облов Врв и кога нико¼ од монасите во Лесновскиот манастир
не можелда го прона¼де. Монасите дури и се откажале од потрагата биде¼и сите обиди им останале безуспешни.
Сепак, долго време по неговото починуваœе то¼ во сон му се ¼авил на еден монах £осиф, по потекло Рус, а ко¼
престо¼увал во манастирот во Средец, градот во источна Бугари¼а, во непосредна близина на Црното Море. „Оди на
планината и на врвот Облов е ги на¼деш моите мошти и е ги однесеш во Лесновскиот манастир“, биле зборовите
што му ги кажал. Истиот то¼ сон на монахот му се повторил на трипати, по што му го кажал на сво¼от владика, ко¼
веднаш се обратил до Злетовската епископи¼а, од ко¼а добил одговор дека врвот се наоƒа токму таму. Kон Злетово
тогаш заминале како монахот, така и владиката и други достоинственици и кои со братството од Лесновскиот
манастир брзо ги пронашле моштите на светителот.

- Прона¼дените мошти мирисале многу при¼атно и ги пренеле во Лесновскиот манастир. На местото каде што биле
прона¼дени потоа се случувале разни чуда и многу луƒе оздравеле. Во житието е наведен пример со ерката на
еден богат Ерменец од Kратово, чи¼а лева рака била сува. Откако таа се поклонила на моштите во манастирот,
раката и се отпуштила. Светите мошти го излекувале и детето на еден кнез. Со тоа, славата на манастирот се
разнесла далеку, иако и претходно била голема – пишува во своето дело „Локални хагиографии во Македони¼а“
професорката Вера Сто¼чевска – Анти.
Приказната натаму води кон периодот на првите турски надираœа за да го осво¼ат Балканскиот Полуостров во 13
век. Исплашен од турските напади и опасноста моштите да бидат уништени, тогашниот трновски патри¼арх дава
налог тие од Лесновскиот манастир да се префрлат во Трново. Напоредно со тоа се наложува тие да бидат чувани
во црквата посветена на „Светите апостоли“ на ридот Трапезец ко¼ доминира над градот.
Во 18 цркви се чуваа мошти на 13 светители
Тоа е, слободно кажано, свето место за бугарските христи¼ани во градот ко¼ се нарекува уште и бугарски Ерусалим.
Во основа, Трапезец претставува типична тврдина ко¼а служела за одбрана на градот, но во чи¼а внатрешност свое
место нашле и многубро¼ни цркви.
- Нема сигурни и точни податоци за тоа во ко¼ период тука се пренесени моштите на ово¼ светител во Трново.
Според некои истражувачи, ова се случува при владееœето на Иван Асен II, (1218 - 1241), a според други во
времето на цар Иван Александар (1331 – 1371 година). Според мое мислеœе, тоа е времето на цар Иван Асен II,
вели за „Дневник“ универзитетскиот професор и археолог Хитко Вачев од великотрновскиот универзитет во
Бугари¼а.
Бугарските археолози вее десетина години ¼а истражуваат оваа тврдина, на¼многу мотивирани од желбата да ги
откри¼ат остатоците на сите цркви што ¼а краселе во еден долг период. Досега, на¼многу е направено на
откриваœето на не¼зините ¾идини, градени главно од делкан камен и малтер, како што главно биле градени и
тврдините во останатите бугарски центри. Со таа разлика што оваа воена тврдина била симбол на новата бугарска
престолнина кон кра¼от на 12 век. По заземаœето на градот од страна на Турците, голем дел од населението се
иселува и бега со што и тврдината ¼а загубила сво¼ата функци¼а. Таа се претвора во некропола – гробишта.
Археолошките истражуваœа на неа започнале одамна, а први остатоци на две-три цркви биле откриени уште во
1884 година, за да потоа до 1902 година бидат откриени остатоци на 17 цркви, а сега вее се знае за 18.
Тамошните археолози дошле до сознани¼а дека во црквата ко¼а е означена со бро¼ката 8 своевремено биле чувани
моштите на големиот светител £ован Рилски, ко¼ своевремено живеел заедно со свети Гаврил Лесновски, £оаким
Осоговски и Прохор Пчиœски. Турските власти во втората половина на 15 век дозволиле неговите мошти да се
вратат во Рилски манастир. Биле откриени и остатоци на неколку убави домови на бугарски феудалци, но и околу
седумдесетина скелети на луƒе што очигледно не биле погребани на тогашен начин, туку како да биле жртви на
неко¼а епидеми¼а.
Во то¼ период на Второто Бугарско Царство, во Трново се чувале моштите на 13 светители и други вредни
христи¼ански реликвии. Односно, во престолнината на царството почнале да се собираат и чуваат на¼различни
вредности. Тоа предизвикало цариградскиот патри¼арх Kалист ово¼ царски град да го нарече „Втор
Kонстантинопол и Трети Рим“. Царот Асен I во 1195 година ги пренел моштите на на¼почитуваниот бугарски
светител £ован Рилски од Средец во Трново, а таква де¼ност ¼а продолжил и царот Kало¼ан, со чи¼а заслуга во ово¼
град се собрани моштите на свети Михаил (Воин), свети Иларион Мегленски, свети £оан Пиливотски и света
Филоте¼а. Во периодот на Асен II во Трново се донесени моштите на света Петка Бугарска, ко¼а станала и
покровителка на градот, и на свети Гаврил Лесновски, а потоа се донесени и моштите на поранешните бугарски
патри¼арси кои се канонизирани за светители - £оаким I, Макари¼ и £оаким III. На српскиот архиепископ свети Сава
ко¼ е канонизиран во Трново...Посто¼ат сведоштва дека во то¼ период таму биле моштите и на византискиот светец
Варвар и на¼веро¼атно честичка од моштите на свети Димитри¼.
Нема траги во бугарската хагиографи¼а
-Моштите на свети Гаврил Лесновски биле ставени во црквата „Свети апостоли“, но во оваа фаза од
истражуваœата с` уште не е утврдено ко¼а од црквите на Трапезица ги има како патрон светите апостоли. Kолегите
археолози кои досега истражувале с` уште не располагаат со сигурни податоци кои се остатоците од таа црква.
Имаше претпоставка дека е тоа втората по ред црквата ко¼а е откриена. Но, таму, на северниот влез од храмот, се
на¼де скулптурата на архангел Михаил со раширени крил¼а и во мечот во десната рака. Тоа укажува дека таа црква
била посветена или нему или на архангел Гаврил – вели археологот Вачев.
Според него, засега с` уште не може да се даде категоричен одговор дали моштите на свети Гаврил Лесновски с`
уште се наоƒаат во неко¼а од црквите на ово¼ рид. Тоа може да се одговори само по завршуваœето на
археолошките истражуваœа на сите цркви.
- Не ¼а исклучувам можноста моштите на св. Гаврил Лесновски да се однесени некаде по осво¼уваœето на Трново
од османлиите. Основа за тоа ми дава судбината на моштите на св. Иван Рилски, св. Петка, св. Филоте¼а, царицата
Теофила. Судбината на моштите на св. Михаил Воин и на св. £ован Поливотски, пак, е непозната – вели ово¼
археолог.
То¼ забележува дека необ¼аснет с` уште останува фактот дека за разлика од другите светители чии мошти биле
чувани во трновскиот пантеон, за пренесуваœето на моштите на свети Гаврил Лесновски не останале никакви
траги во трновската хагиографи¼а и химнографи¼а од 13 век, а ниту подоцна. Исто така, не биле создадени и
задржани народни предани¼а и обичаи во однос на зачувуваœето на споменот на ово¼ светител.
Од друга страна, Вера Сто¼чевска – Анти во сво¼от труд цитира српски истражувачи кои тврделе дека неговите
мошти се вратени од Бугари¼а во Лесновскиот манастир. Такво нешто уште во 1694 година запишал ¼еромонахот
Исаи¼а наведува¼и дека во „манастирот ништо не остана, само книги и моштите“.
Меƒутоа, сегашниот игумен Дамаскин ни рече дека моштите со сигурност не се во ова познато македонско
светилиште.
- Она што може да се дознае за него е содржано во неговите две жити¼а и тоа е с` со што се располага. Моштите не
се тука, а каде би можеле да бидат тоа треба да го одговорат истражуваœата – ни рече игуменот на Лесновскиот
манастир.

МОШТИТЕ НА ИЛАРИОН МЕГЛЕНСКИ ПОДАРЕНИ НА ТУРСКИ ВАЗАЛ

Археологот Хитко Вачев ¼а дозволува и можноста моштите на свети Гаврил Лесновски да биле подарени од страна
на турскиот султан на христи¼анските со¼узници што ги имал при осво¼уваœето на Трново.
-Во то¼ поглед интересна е судбината на моштите на свети Иларион Мегленски. Султанот Ба¼азит нив ги дал како
награда на сво¼от христи¼ански вазал Kонстантин Драгаш – владетел во северна Македони¼а. Наградата му е
дадена оти учествувал во осво¼уваœето и во разоруваœето на Трново. Врзано со ова не треба да се исклучи и
можноста дека и моштите на свети Гаврил Лесновски ¼а имале истата судбина - наведува ово¼ бугарски археолог.
Инаку, познато е дека Kонстантин Драгаш Де¼анови бил српски феудалец од втората половина на 14 век, ко¼
владеел во деловите на денешната североисточна Македони¼а, ¼угоисточна Срби¼а и ¼угозападна Бугари¼а. По
битката на Марица во 1371 година станал турски вазал на султанот Мурат Први. Загинал во битката на Ровини во
1395 година. Не е познат идентитетот на неговата сопруга со ко¼а имал две деца – ерка Елена, ко¼а се омажила за
византискиот цар Мано¼ло Втори, и синот £аков, ко¼ преминал во ислам и добил име £акуб. Синот извесно време
управувал со поседите но потоа Турците целосно завладееле со нив. Денешниот бугарски град устендил е
наречен по него, откако османлиите прво го нарекле Kostendil, односно Kонстантинова Баœа.

http://dnevnik.mk/default.asp?ItemID=BC466AEF14740545B619275E908566E5

[batbayan]

Струмичките археолози изврши¼а заштитни истражуваœа на средновековна црква во поднож¼ето на Цареви кули

Целта на истражуваœата, кои со поддршка на Министерството за култура е продолжат и оваа година, беше откриваœе на целосниот габарит на црквата и следеœе на фазите на не¼зината изградба, како и откриваœе на просторните, архитектонските и културолошките карактеристики на об¼ектот и утврдуваœе на стратиграфските слоеви и хронологи¼ата.

Стручните екипи на Заводот за заштита на спомениците на култура во Струмица ги реализираа заштитните археолошки истражуваœа на средновековната црква во поднож¼ето на Цареви кули, Струмица. Црквата била дел од урбаното ¼адро на средновековна Струмица, а според архитектурата, како и скромното сликарство, датирана е од периодот од кра¼от на 13. и 14. век. Со ископот се дефинираа димензиите на црквата, ко¼а била со должина од 10,20 метри и ширина 5,90 метри, а станува збор за еднокорабна црква.

Со истражуваœата беа откриени три влеза, главниот на западната и два споредни на ¼ужната и на северната страна, а според потребите, тие во одредени временски периоди биле затворани (за¾идувани). На влезната парти¼а на западната страна, археолозите наидоа на фрескоживопис во „in situ“ положба, ко¼ е со претстави на стилизирани флорални мотиви.

Има¼и го предвид фактот дека досега откриените сакрални градби во градот: Свети 15 Тивериополски Маченици и црквата во старото урбано ¼адро на Струмица, под темелите на Орта Ÿами¼а, се дел од духовно–уметничкиот разво¼ на средновековната култура на Струмица и пошироко, ово¼ сакрален об¼ект бил една од алките кои ¼а надополнуваат христи¼анската традици¼а на градеœе сакрални храмови, извести¼а од Министерството за култура.

http://www.mkd.mk/kultura/strumichkite-arheolozi-izvrshija-zashtitni-istrazhuvanja-na-srednovekovna-crkva-vo

[batbayan]

ВИДЕО: Меƒународниот научен тим ги продолжува истражуваœата на големиот македонски геоглиф

Обични во¼нички ровови, небесно огледало, гробот на Александар Македонски, Па¼онско светилиште, или нешто сосема друго? Што крие мистичното Овче Поле, и дали под големиот геоглиф се наоƒа скриено изненадуваœе за македонската ¼авност?

По првите архео акустични истражуваœа од меƒународен научен тим и двата об¼авени научни трудови, се очекува конечна проверка со специ¼ален гео – радар, дел од воената технологи¼а на Руси¼а.

Интередисциплинарниот научен тим об¼аснува како ¼а комбинира врвната технологи¼а заедно со филозофи¼ата, митологи¼ата, етнологи¼ата и астро – теологи¼ата за да доби¼ат по¼асен увид за мистичното културно богатство на Овчеполието.

Досега потврдуваат постоеœе на подземни простории, но и на навидум чудната вибраци¼а ко¼а доаƒа од самиот геоглиф, ко¼ според нивните мереœа се однесува како резонантна комора. Биде¼и местото сеуште не е офици¼ален археолошки локалитет, повикуваат на недеструктивни / неинвазивни истражуваœа со софистицираниот гео – радар, по што со огромна точност би се потврдиле досегашните истражуваœа, а и конечно би се дефинирало што точно има под геоглифот и какви се пропорциите на евентуалната градба.

Откако е бидат извршени мереœата, археолозите би знаеле со огромна точност каде и на каков начин да копаат, со што би се заштедиле време, енерги¼а и ресурси. Посетете го Овче Поле, лулката на древната македонска култура.

Погледенете го видеото:

https://www.youtube.com/watch?v=m7cFTx6jHyw